Jeśli powiesz mi, że stosowanie przedimków nie stanowi dla Ciebie żadnego problemu, to mamy dwie opcje: 1) należysz do bardzo nielicznej grupy Polaków 2) tylko Ci się tak wydaje. 😀 Niestety w języku polskim nie stosujemy rodzajników. Mogąc się bez nich obejść na co dzień, ciężko jest nam zrozumieć, dlaczego w innych językach odgrywają one tak kluczową rolę. Przekonaj się sam – zapraszam do lektury!
Podstawowe informacje
A/an stosujemy wyłącznie przed rzeczownikami w liczbie pojedynczej. A gdy wyraz po nim zaczyna się od spółgłoski, natomiast an gdy zaczyna się od samogłoski. Niezwykle ważnym jest, że skupiamy się tu na wymowie, nie na pisowni. Główną ideą jest to, że nasz strumień mowy ma być ciągły – zatem, gdy wymawiam słowa „an apple” brzmią one jak jedno słowo (takie enapl 😀). Dlatego też przed słowem „university” postawimy a, nie an (w przybliżeniu: ejuniversiti).
The może wystąpić przed rzeczownikami policzalnymi w liczbie pojedynczej oraz mnogiej, i niepoliczalnymi. Ale kiedy? Przejdźmy do sedna!
Wspominanie o kimś/czymś pierwszy raz i dalsze odnoszenie się do tej osoby/rzeczy
Zasada jest potencjalnie prosta: jeśli nasz rozmówca wie, o czym mówimy, stosujemy the, a gdy nie wie – a/an. Zazwyczaj, gdy wspominamy o czymś/kimś po raz pierwszy, czyli przedstawiamy jakąś nową informację naszemu rozmówcy, przed rzeczownikiem postawimy przedimek nieokreślony „a/an” („jeden z wielu”, nieokreślony rzeczownik). Gdy natomiast wspomnimy o tej osobie/rzeczy po raz drugi, to już wcześniej określiwszy, o kogo lub co nam chodzi, zastosujemy „the”. Tę zależność świetnie obrazuje opis obrazka (maturzyści – ALERT!):
- In the picture I can see a man and a woman. The man is playing football, and the woman is smiling. (Na obrazku widzę mężczyznę i kobietę. Mężczyzna gra w piłkę, a kobieta się uśmiecha.)
- There is a desk in the corner of the room. There is a book on the desk. (W rogu pokoju jest biurko. Na biurku jest książka.)
Konkret
Gdy mamy na myśli jakąś konkretną rzecz lub osobę, stosujemy „the”, bardzo często opisując ją za pomocą zdań względnie definiujących (defining relative clauses). Porównaj poniższe przykłady:
- He entered the kitchen and opened the fridge. Then he grabbed an apple. – Wszedł do kuchni (w mieszkaniu była jedna kuchnia) i otworzył lodówkę (tą, która stała w kuchni). Później wziął jabłko (prawdopodobnie jego z kilku, nieokreślone).
- Anna is looking for a job. – Anna szuka pracy. (nic konkreatnego)
- Anna didn’t get the job. – Anna nie dostała (tej konkretnej) pracy. (Może była wczoraj na rozmowie o pracę i jej nie dostała?)
- Mum is not here. She’s gone to the doctor. – Mamy tu nie ma. Poszła do lekarza. (= swojego lekarza, tego, do którego zazwyczaj chodzi.)
- I have to go to the post office. – Muszę iść na pocztę. (Mam na myśli konkretną pocztę, być może jedyną w mieście lub okolicy).
Pamiętaj, że po czasowniku „have got” (mieć) oraz w konstrukcjach z „there is/are” i gdy mówmy, kto kim jest z zawodu, najczęściej stosujemy przedimek nieokreślony:
- My brother is a dentist. – Mój brat jest lekarzem.
- Is there a post office in your town? – Czy w twoim mieście jest poczta?
- I have got a car. – Mam samochód.
Once a week, two times a day
Gdy mówimy o częstotliwości, stosujemy rodzajnik nieokreślony.
- I go to the doctor two times a year. – Chodzę do lekarza dwa razy do roku.
- I eat out once a week. – Jem poza domem raz na tydzień.
- She goes to the cinema once a month. – Ona chodzi do kina raz na miesiąc.
The – unikalność, wyjątkowość, niepowtarzalność 🙂
The zastosujemy, gdy mówimy o rzeczy jedynej w swoim rodzaju (zatem i rozmówca wie, o co nam chodzi). Dlatego właśnie rodzajnik określony pojawia się przed przymiotnikami w stopniu najwyższym – gdy coś jest naj, to nie ma sobie równych.
- The Vistula is the longest river in Poland. (Wisła to najdłuższa rzeka w Polsce.)
- My flat is on the second floor. (Moje mieszkanie jest na drugim piętrze.)
- The moon is in the sky. (Księżyc jest na niebie = jest 1 księżyc, 1 niebo)
- The internet has changed our perception of communication. (Internet zmienił nasze postrzeganie komunikacji.)
Inne wyrażenia z the: the sun, the earth/ground, the world, the universe, the sea, the environment.
Media i środki przekazu
The stosujemy również z rzeczownikami: cinema, theatre, TV (gdy mówimy o telewizorze), radio.
- Turn the TV on! – Włącz telewizor!
- Let’s go to the cinema tomorrow! – Chodźmy jutro do kina!
- I heard the news on the radio. – Usłyszałam wiadomość w radiu.
Gdy „TV” oznacza „telewizję”, nie przedmiot, pomijamy rodzajnik:
- What’s on television tonight? (Co leci w telewizji dzisiaj wieczorem?)
Brak rodzajnika – posiłki, liczby, grupy
Gdy mowa o posiłkach, nie stawiamy przed nimi rodzajnika, chyba że używamy przymiotnika. Porównaj poniższe przykłady:
- We ate dinner yesterday. – Zjedliśmy wczoraj obiad.
- We ate a delicious dinner yesterday. – Zjedliśmy wczoraj pyszny obiad.
Rodzajnika również nie postawimy, gdy mamy rzeczownik + liczbę:
- Go to page 50. – Przejdź na stronę pięćdziesiątą.
- We’re staying in room 2021. – Zatrzymujemy się w pokoju 2021.
Przedimka nie użyjemy również, gdy mówimy o grupie ludzi/rzeczy ogółem.
- Nurses are underpaid for their job. – Pielęgniarki są źle wynagradzane za swoją pracę. (=nie konkretna grupa pielęgniarek, tylko pielęgniarki ogółem)
- The nurses in this hospital are mean. – Pielęgniarki w tym szpitalu są złośliwe. (=konkretna grupa pielęgniarek)
- Boys are more rude than girls. – Chłopcy są bardziej niegrzeczni niż dziewczynki.
- The boys in my daughter’s class are really nice. – Chłopcy w klasie mojej córki są bardzo mili.
- Polish people can be really spiteful. – Polacy mogą być naprawdę złośliwi.
- The Polish people I know are really kind. – Polacy, których znam, są bardzo uprzejmi.
Go to school a go to the school
Z rzeczownikami takimi jak: school, prison, hospital, university, church nie stawiamy przedimka, gdy myślimy o ich funkcji. Gdy myślimy o budynku, używamy przedimka a/an lub the. Porównajmy przykłady:
- The children are at school. – Dzieci są w szkole. (= są uczniami)
- My mum went to the school yesterday. – Moja mama poszła wczoraj do szkoły. (= konkretnego budynku placówki, nie w celu nauki)
- She’s in hospital. She is having surgery tomorrow. – Jest w szpitalu. Będzie miała jutro operację. (= jako pacjent)
- I went to the hospital to visit her. – Poszedłem do szpitala ją odwiedzić. (=jako gość)
Gatunek, rodzaj
Gdy mówimy o gatunku zwierząt lub rodzaju przedmiotów, możemy użyć albo liczby mnogiej bez rodzajnika, albo rzeczownika w liczbie pojedynczej z rodzajnikiem określonym. Porównaj poniższe przykłady:
- The telephone made communication easier. – Telefon ułatwił komunikację. (=wynalazek, nie pojedynczy egzemplarz)
- I bought a new phone yesterday. – Kupiłam wczoraj nowy telefon.
- The giraffe has a long neck. – Żyrafa ma długą szyję. (=cecha gatunkowa, dotyczy wszystkich żyraf)
- The tiger is a dangerous animal. – Tygrys to niebiezpieczne zwierzę. (=cecha gatunkowa, prawda o wszystkich tygrysach)
- I can play the guitar. – Umiem grać na gitarze. (=nie tej konkretnej, każdej!)
- The guinea pig is my favourite animal. – Świnka morska to moje ulubione zwierzę.
ALE:
- I have got a guitar. – Mam gitarę.
- I saw a giraffe at the zoo yesterday. – Widziałam żyrafę wczoraj w zoo. (jakąś)
Grupa ludzi
Rodzajnik określony the zastosujemy również przed przymiotnikami, gdy odnosimy się grupy ludzi (również, gdy mowa o narodowościach zakończonych na -ese, -sh, -ch). Spójrz na przykłady:
- The English are sophisticated people! – Anglicy to wyrafinowani ludzie!
- The government should help the poor. – Rząd powinien pomóc biednym ludziom.
- The Spanish are so easy-going! – Hiszpanie są tak wyluzowani!
- The rich shouldn’t have to pay higher taxes! – Bogaci nie powinni musieć płacić wyższych podatków!
To be continued…
Jak widać – to temat rzeka:) O rodzajnikach można pisać i pisać. Mam nadzieję, że wpis okazał się dla Ciebie pomocny, a w następnych dowiesz się więcej o nazwach, które występują z „the” oraz o niuansach rodzajnikowych dla osób na poziomie C1/C2.